RAPORT Z BADANIA SONDAŻOWEGO PRZEPROWADZONEGO WE WSPÓŁPRACY Z TNS OBOP W 2012 ROKU
|
Współczynnik BMI oraz częstość spożycia tłuszczów, warzyw i owoców
Badania naukowe potwierdzają, że czynniki związane ze stylem życia odgrywają bardzo ważną rolę w zachowaniu zdrowia. Do czynników zmniejszających ryzyko zachorowania należą m.in. utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz odpowiedni sposób żywienia. Wśród czynników związanych z żywieniem można wymienić m.in. spożywanie odpowiedniej ilości warzyw i owoców, a także odpowiednio niskie spożycie produktów wysokoenergetycznych, jak tłuszcze. Jeśli chodzi o tłuszcze, nie tylko ilość ma decydujące znaczenie, ale przede wszystkim rodzaj spożywanego tłuszczu. Korzystne dla zdrowia są oleje roślinne zawierające m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, natomiast tłuszcze zwierzęce bogate w cholesterol mogą przyczynić się m.in. do rozwoju miażdżycy i niedokrwiennej choroby serca. W ciągu ostatnich lat zanotowano istotny przyrost masy ciała w wielu krajach na świecie, a prognozy przewidują, że problem nadwagi i otyłości będzie się pogłębiał[1] [2]. Otyłość jest wieloczynnikowym stanem patologicznym objawiającym się m.in. nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej, powstałym na skutek braku równowagi pomiędzy spożyciem a wydatkowaniem energii. Udowodniono, że nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko chorób układu krążenia oraz zaburzeń metabolicznych (tj. nadciśnienie, cukrzyca typu II, dyslipidemie), chorób zwyrodnieniowych (tj. zapalenie kości i stawów) oraz chorób nowotworowych. Zarówno otyłości jak i jej skutkom można zapobiegać poprzez stosowanie się do zaleceń prawidłowego stylu życia. Należy osiągnąć bilans energetyczny i utrzymać prawidłową masę ciała poprzez ograniczenie spożycia energii oraz zwiększenie aktywności fizycznej (co najmniej 30 minut dziennie). Spożywanie odpowiedniej ilości warzyw i owoców, co najmniej 5 porcji dziennie, zmniejsza ryzyko rozwoju różnych chorób (nowotworów, chorób układu pokarmowego i krążenia), a także wspomaga leczenie nadwagi i otyłości. Nadal prowadzone są badania nad rozpoznaniem mechanizmów, poprzez które warzywa i owoce zmniejszają ryzyko chorób. Wiadomo jednak z badań eksperymentalnych, że dzięki zawartości różnego rodzaju składników biologicznie czynnych, do których zaliczamy m.in. niektóre witaminy, składniki mineralne, polifenole i inne fitozwiązki, z których duża część wykazuje działanie antyoksydacyjne, warzywa i owoce mają wpływ na regulację procesu rozwoju m.in. nowotworów. Spożycie warzyw i owoców jest bardzo zróżnicowane: wysokie w niektórych krajach śródziemnomorskich, a niskie w wielu krajach rozwijających się. W Polsce według danych FAO (Food and Agriculture Organization, Food Balance Sheets) spożycie warzyw utrzymuje się na poziomie zbliżonym do średniej europejskiej (około 126 kg/os w 2009 roku), natomiast mimo wzrostu w ostatnim dwudziestoleciu, spożycie owoców w Polsce jest nadal dużo mniejsze niż w piętnastu krajach (Starej) Unii Europejskiej (ok. 56 kg/os w 2009 roku). Na podstawie badań naukowych zaleca się spożywanie co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie, co stanowi około 400 g tych produktów, jednak w Polsce zalecenie to nadal nie jest przestrzegane. W Polsce na początku lat 90’ wzrosła oczekiwana długość życia u mężczyzn i kobiet. Spowodowane jest to przede wszystkim spadkiem zachorowań i zgonów z powodu chorób układu krążenia, który wystąpił w całej populacji i dotyczył wszystkich grup wieku. Najprawdopodobniej spadek ten wynika między innymi ze zmiany struktury spożycia tłuszczów w Polsce. Poziom spożycia tłuszczów ogółem nie zmienił się znacząco po 1990 r. – polska dieta zarówno przed wprowadzeniem gospodarki rynkowej jak i obecnie charakteryzuje się wysokim spożyciem tłuszczów, ale po 1990 r. Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii-Instytut od 1997 roku monitoruje rozkład masy ciała, częstość spożycia tłuszczów oraz warzyw i owoców w populacji polskiej. |
